[MD-sorular] fields madalyasi uzerine

[Bekir Gur]

Selamlar,

Ali Nesin hocamizin gayet onemli cevabina bir sey eklemek istiyorum. Fields madalyasininin veya baska bir madalyanin (ornegin Nobel'in) belirlenmesinin tamamen tarafsiz oldugunu sanmak aldaticidir. Bununla birlikre, Fields madalyasinin belli kuruluslardaki (orn. Cambridge ve Princeton) matematikcilere gitmesini ben sahsen daha cok sosyolojik ve epistemolojik/egitimsel nedenlere bagliyorum. Matematik bugunku geldigi nokta itibariyle, bir lokantada calisan amator bir matematikcinin bos zamanlarinda karaladigi calismalar olmaktan ve dolayisiyla da "bireysel" olmaktan cikmistir. Kurumsal bir kimlik kazanmistir. Her ne kadar matematik labaratuvar veya super bilgisayar vs. turu "alet"lere genel olarak ihtiyac duymuyor olsa bile, kurumsal yapi icerisinde matematikcilerin belli bir sosyal ortamda calismalarini tartisabilmeleri yaraticiligi atesleyen onemli etmenlerdendir. Gercek bir disiplin olan matematik, gunumuzdeki durumuyla, daha bir "disiplin"li olmayi gerektiriyor. Bunun en pratik yolu ise, alaninda iyi calismalar yapmakta olan hocalar ve arastirmacilarin bulundugu bir ortamda yer almaktir. Epistemolojik ve egitimsel nedenlere gelince, Ibn Haldun'un dedigi gibi bir kisi kendi basina da ogrenebilir; fakat belli bir bilimsel alandaki "disiplin" veya "aliskanlik"lar (habitus) ancak o dalda uzmanlasmis bir ustadan edinilebilir. Ibn Haldun aliskanligi aciklarken soyle ilginc bir ornek verir: uzerinde calisilan bir problemin onemli olup olmadigi anlamak aliskanlik kazanildigini gosterir. Ibn Haldun'un 6 asirdan once yaptigi bu tespiti alin 20. yuzyilin sonunda Fransiz filozof Deleuze'un tespitinin yanina koyun mesele daha iyi anlasilir: Poincaré'nin bazi matematiksel teoremlerinin tamamen "irrelevant" veya "pointless" oldugu soylermis; Poincaré bu matematiksel teoremlerin yanlis oldugunu soylemiyor dikkat ederseniz, Deleuze'a gore, "irrelevant" olmak yerine yanlis olsaydi durum o kadar kotu olmazdi! Ozetle, "aliskanlik"lar edinmenin en kolay yolu iyi kurumlardaki sosyal ortamlara girmektir (kitaplardan edinilemeyecek bir sey). Ayrica, neyin "relevant" oldugunu gormenin en pratik yolu oncu kurumlardaki calismalara bakmaktir. Bu onlarin hatasiz oldugu anlamina gelmez tabii ki.

Iyi calismalar,

Bekir
  ----- Original Message ----- 
  From: ali nesin 
  To: 'sÿfffffcleyman kopya' 
  Cc: md-sorular at matematikdunyasi.org 
  Sent: Monday, April 11, 2005 4:42 AM
  Subject: [MD-sorular] RE: merhaba..


  Sorularinizi yollamaniz icin bir mesaj sistemi olursturduk. O listeye katilmanizi oneririm. (Bu mesaj o listeye gidecektir. http://matematikdunyasi.org/mailman/listinfo/md-sorular adresinden uye olabilirsiniz.)

  Sorulariniz ve bildigim kadariyla yanitlari:

   

  "Matematikte her 4 yılda verilen nobel gibi olan bir ödül olan fields ödüllerini alanların yaptığı katkıları çok merak ediyorum?"

  1) Fields Madalyasi 40 yasindan genc matematikcilere verilir. Bu yuzden 40'ini gecmis ama matematige cok onemli katkilari olmus matematikciler bu odulu alamazlar.

  2) Bir odul sonuc olarak juri uyelerinin degerlendirmesi sonucu verilir ve dolayisiyla tam anlamiyla nesnel olamaz. Ama Fields Madalyasi'nin sahiplerinin matematige katkilari gercekten onemlidir. Bundan kusku yok. Ote yandan odulu almasi gereken bazi kisiler kanaatimce odulu kazanamamislardir, cunku yaptiklari matematik juri uyelerinin zevkine gore degildir ve/ya da ilgi alanlarina girmiyordur. Ozellikle matematiksel mantik konusunda haksizlik yapildigini dusunuyorum.

   

  "yani, türkiyenin yetiştirdiği cahit arf gibi bir hocanın matematiğe katkıları nelerdir tam olarak?"

  Cahit Arf'in katkilari onemlidir. Bu katkilari burada aciklayamam. Ama bir Fields Madalyasi seviyesinde oldugunu dusunmuyorum.

   

  "Mesela benim bildiğim biraz ilgi duyduğum Gödelle kıyaslanınca yapılan katkının boyutu nedir??"

  Degisik alanlardaki teoremleri kiyaslamamizi saglayacak bir olcumuz yok. Ote yandan Godel'in teoremleri son derece felsefidir, matematik hicbir zaman bu kadar felsefi olmamisti. Hangi olcuyle konustugumu bilmiyorum ama Godel'in teoremleri cok bariz bicimde daha onemlidir.

   

  "Gecen bir makalede diyorduki gödelin ispatı öyle karışıktıki LISP dilinde yazılmış-ki o zamanalardan 30 yıl sonra kullanılmya başlandı- gibiydi. Anlayan çok az insan vardı."

  Godel'in ispati uzundur ama ana fikri o kadar zor degildir. Universite 3'te biz gormustuk ve o zamanki matematik seviyemizle anlamistik.

   

  "Bilemyi çok istediğim bir durum bu: Fields ödüllerinin sahiplerinin gerekten yansız olduğumu yoksa ödül verilirken farklı bir yolun izlendiğimi? 2002 de ödülü alan kişilere baktım. Biri princetondan diğeri de paris'ten biri. bütün bir tarihine baktığımda hep aynı yerlerden çıkmış çoğunlukla."

  Gozlem dogru. Bu gozlemin sonuclarini tahmin etmek zor olmasa gerek.

   

  "yazımda felsefe/matematik konularının adlarını bu şekklde yanyana kullanma sebebim ve başka birkaç yerdede söyleme sebebim bu, neden biz yaratmıyoruz???"

  Yukardaki yanitta gizli bunun yaniti da.

   

  "Ben İTÜ de okuyorum.Türkiyenin önemli teknik okularından bildiğiniz gibi. Orada elektrik mühendisliği dersi alnırken fizik ve matematiğe önem verilmiyor. Onlar üstünde yükselen bir bölümde hemde iyi bir üniversitede bile bu böyle. Neden anlamıyorum ama yaratma fobimizmi var yada o yönde bir gelişememe gibi bir sorunumuzmu var anlayamıyorum. Tamam yaratmak, bir şey eklemek çok zor ama bu kadar insanın, öğrencinin bulunduğu bir ülkede yıllarca bir avuç insan mı çıkar..."

  Gerikalmis ulkelerde sadece "bir ise yarayacak" bilgiler ogretilir. Matematik soyut oldugundan muhendislik bolumlerinde az okutulur. Buyuk yanlistir tabii. Ama kime anlatacaksin! Ayrica ogrencilerin buyuk cogunlugu da bu soyut matematige hazir degildir. Yapilmasi gereken elit muhendislik (ve baska alanlarda da) okullar kurmaktir. En parlak ogrenciler bu okullara girmeli ve bu okullar da ogrencilerin gozunun yasina bakmamalidir. Fransa'da ENS, ENA, politeknik gibi okullar aynen bu islevi gorurler.

   

  Ali Nesin

   

  -----Original Message-----
  From: sÿfffffcleyman kopya [mailto:jiontr at yahoo.com] 
  Sent: 11 Nisan 2005 Pazartesi 13:23
  To: anesin at bilgi.edu.tr
  Subject: merhaba..

   

  merhaba,

   

  Bu maili birçok kişiye yazabilirdim ama size yazmak istedim. Hem sizin matematiği sevdirme konusunda hep öğrencinin yanında olduğunu biliyorum.Sorum şudur: Matematik, felsefe, bilim tarihine baktığmızda hep büyük kopuşlar olmuştur. Sonuç olarak her matematikçi/filozof kendine gelene kadar olan yapıtları inceleyip bunu bir adım daha ileri götürmek istemiştir. Bu ileri gidişler bazen arpa boyu ölçüsünde bazende çok ciddi bakış açısı değişimi getirir. Benim için önemli olan yaratmaktır yada dönüştürmektir.Çünkü matematik/felsefe sürekli genişletilebilmiş konulardır. Ben elektrik müh. olduğum için bu genişletilmeyi sadece ödüllerden takip edebiliyorum. Matematikte her 4 yılda verilen nobel gibi olan bir ödül olan fields ödüllerini alanların yaptığı katkıları çok merak ediyorum? yani, türkiyenin yetiştirdiği cahit arf gibi bir hocanın matematiğe katkıları nelerdir tam olarak? Mesela benim bildiğim biraz ilgi duyduğum Gödelle kıyaslanınca yapılan katkının boyutu nedir?? Gecen bir makalede diyorduki gödelin ispatı öyle karışıktıki LISP dilinde yazılmış-ki o zamanalardan 30 yıl sonra kullanılmya başlandı- gibiydi. Anlayan çok az insan vardı. Bilemyi çok istediğim bir durum bu: Fields ödüllerinin sahiplerinin gerekten yansız olduğumu yoksa ödül verilirken farklı bir yolun izlendiğimi? 2002 de ödülü alan kişilere baktım. Biri princetondan diğeri de paris'ten biri. bütün bir tarihine baktığımda hep aynı yerlerden çıkmış çoğunlukla. yazımda felsefe/matematik konularının adlarını bu şekklde yanyana kullanma sebebim ve başka birkaç yerdede söyleme sebebim bu, neden biz yaratmıyoruz??? Ben İTÜ de okuyorum.Türkiyenin önemli teknik okularından bildiğiniz gibi. Orada elektrik mühendisliği dersi alnırken fizik ve matematiğe önem verilmiyor. Onlar üstünde yükselen bir bölümde hemde iyi bir üniversitede bile bu böyle. Neden anlamıyorum ama yaratma fobimizmi var yada o yönde bir gelişememe gibi bir sorunumuzmu var anlayamıyorum. Tamam yaratmak, bir şey eklemek çok zor ama bu kadar insanın, öğrencinin bulunduğu bir ülkede yıllarca bir avuç insan mı çıkar...

   

  Konuyu fazla dağıtmadan asıl sorularımı tekrar yinelemek istiyorum: Fields ödüllerini alan kimselerin matematiğe katkıları gerçekten önemli boyutlardamıdır ve neden hep o diyardan çıkmaktadır? size özel bir soruda sormak istiyorum: Hardy'nin hayat hikayesindediyorduki ben kötü bir felsefeci olurdum diyor. Siz kendinizi felsefe sahnesinde yada metamatikçileri bu sahnede nasıl görüyorsunuz?

   

  Cevaplarınızı dört gözle beklicem

   

  Saygılarımla

   

-------------- sonraki bölüm --------------
Bir HTML eklentisi temizlendi...
URL: http://lists.math.bilgi.edu.tr/pipermail/md-sorular/attachments/20050411/3605cc6a/attachment.htm