[MD-sorular] Matematik ve Seks

[ali nesin]

Arkadaslar bir seyi gozardi ediyoruz.
Istatiksel bulgularin elestirilmesinin odak noktasi aslinda arastirmanin
sonuclarinin matematiksel olarak dogru olup olmamasi degil, sosyolojik
cikarimlar.
1) Belli ki ortalamayi bulmak istiyorlar ama ortalama ayni cikmali.
2) Sosyolojik acidan sanirim onemli olan Median'dan ziyade standart sapma
(!) yani standard deviation. Erkeklerde standart sapma daha cok oluyor
galiba.
Ali


-----Original Message-----
From: md-sorular-bounces at matematikdunyasi.org
[mailto:md-sorular-bounces at matematikdunyasi.org] On Behalf Of E. Mehmet
Kıral
Sent: Thursday, August 16, 2007 1:12 AM
To: Kerem Altun
Cc: MD-sorular at matematikdunyasi.org
Subject: Re: [MD-sorular] Matematik ve Seks

Haklısınız

Median'ın tanımını yanlış biliyormuşum. Adı olan ve istatistikte yeri
olan bir kavramı aşağılamadan önce daha dikkatli olmalı insan. Bir şey
biliyorlardır ki o ismi koymuşlardır, ve o ad şimdiye dek yaşamıştır.

Ancak yine de matematiksel olarak mümkün olmayan bir durumdan söz etmiyoruz.
100 kadına ve 100 erkeğe sorulmuş olsun. Herkesin doğru söylediğini
varsayalım.
Erkeklerin 49 tanesi 1eşli 51 tanesi de 7 eşli olsun. Kadınların ise
95 tanesi 4, 4 tanesi 5 ve bir tanesi de 6 eşli olsun.

Sayılar ilişkiler toplamı tam eşit olacak şekilde ayarlanmıştır.
Üstelik kadınların medyanı 4, erkeklerin ise 7'dir.

Demek ki imkansız olduğundan bu deneylerin sonucunu reddetmek yine de
mümkün değil. Başka sebeplerden reddedilebilir.

Örneğin İngilterede yapılmış olan ve sonuçları aritmetik ortalamayla
verilmiş olan araştırma, eğer yeterince geniş bir kitleye yapılmışsa
bir sorun içermekte. Ancak bu konuda bir yorum yapabilmek için deneyin
nasıl yapıldığını ayrıntılı incelemek gerekir. Yalan beyan mümkün
olduğu kadar, anketin kendi içinde kapalı olmayan bir toplulukla
yapılmış olması da mümkün.

Ayrıca yazar bu "imkansızlığı" afişe ettikten sonra, bunun sebebinin
insanların yalan beyanda bulunması olduğu sonucuna hemen varılıyor.
Fahişe etkisinin "yoksayılabilir "olduğunu kim nereden söyledi. O
tümce yazarın sezisi mi? Anket yapılan topluluk hakkında bizim
bilmediğimiz bir bilgi mi biliyor, ya da anketin bizim göremediğimiz
sonuçları içerisinde mi yer alıyor?

Kısacası bence makalenin yazarı acele bir tesbitte bulunuyor,
argümanlarından iddia ettiği sonuç çıkmıyor. Medianın tanımı
hakkındaki cehaletimi de kabul ediyorum, yanlış bilgi aktardığım için
herkesten özür diliyorum.

2007/8/16, Kerem Altun <kerem.altun at gmail.com>:
> 100 erkekten 98'i tek esli olduklarini soylese, biri 7 esli digeri de 8
esli
> oldugunu soylese, bunlarin median'i 1 olur. Asagida bir yanlis var.
Median,
> istatistiksel degerler siraya dizildiginde ortada bulunan sayidir. Eger
cift
> sayida veri varsa ortadaki iki tanenin ortalamasini veya bu ikisinin
> arasindan canimizin istedigi degeri alabiliriz.
>
> Tersine, median bu tip bir ankette ortalamadan daha dogru bir sonucu bile
> verebilir. Soyle ki, median degeri abartan erkekleri ve kadinlari kimi
zaman
> daha dogru eleyerek, siralamada ortadaki insanin soyledigi sonucu verir.
> Ornegin 300 erkege yapilan bir ankette bunlarin 100 tanesi bile abartili
bir
> rakam soylese, median bunlari eleyerek gercek ortalamaya yakin bir deger
> cikarabilir.
>
> Median tanimi soyle (kaynak: wikipedia):
>
> The median of a finite list of numbers can be found by arranging all the
> observations from lowest value to highest value and picking the middle
one.
>
> Kerem
>
>
>
> On 8/15/07, E. Mehmet Kıral <luzumi at gmail.com> wrote:
> >
> > Ortalıkta herhangi imkansız bir durum yok. Hatta böyle bir sonuç gayet
> > olası. Tam tersinin olması da.
> >
> > Dikkat ederseniz, her ne kadar makalenin yazarı yer yer aritmetik
> > ortalamayı çağrıştırabilecek "average" sözünü kullanmışsa da
> > erkeklerin 7 kadınların 4 seks partneri olduğu anketle ilgili olarak
> > hep "median" demiş. Bu kelime şükür ki Türkçesi olmayan bir kelime
> > (belki orta değer denebilir). Bir grup verideki orta değere bakar, her
> > bir değerin kaç kişi tarafından sağlandığını yoksayar. Örneğin bu
> > ankette 100 erkekten 98'i 1 eşli olduklarını biri 7 eşli, son kişi de
> > 8 eşli olduğunu beyan etmişse o zaman erkeklerin seks partneri medyanı
> > 7 kişi olur. Kadınlar için de benzer bir durum sözkonusu.
> >
> > Yani aslında olamayacak bir durum değil, tam tersine eğer anket doğru
> > düzgün bir sürü kişiyle yapılmışsa o civarda seks partneri olan
> > birisinin çıkması gayet doğal. Aslında median gayet "kazai" sonuçlar
> > verdiğinden ezkaza kadınların çok çok daha fazla seks partneri
> > çıkabilirdi. Medyan böyle anketlerde hiç güvenilir bir bilgi edinme
> > yolu değildir, istatistikle yalan söylemekten gayrı kim neden kullanır
> > bilemem.
> >
> > Bu anketi yayınlayanlar böyle bir sonucu bu şekliyle yayınlayarak
> > toplumsal kalıpları okşayıp ilgi çekmeyi beklemiş olabilirler. Ancak
> > ardından anket sonuçlarının imkansız olduğunu söyleyen böyle bir
> > eleştiri yazısını yazmak da matematiksel cehaleti arttırır. Başka ne
> > yapar bilemem.
> >
> > Oradaki profesörün de suçu değildir muhtemelen, kim bilir nasıl
> > sormuştur Gina Kolata ona soruyu. Ya da belki yıllardan sonra
> > (emeritustu kendisi) median gibi gereksiz bir kavramı hafızasından
> > silmiş olabilir. Neyse ne, yazarın kendini sorgulaması gerekir.
> > Doğruluğundan bu kadar emin olmaması da.
> >
> > 2007/8/15, Ali İlik <aliilik at gmail.com>:
> > > 3 gün önceki NYTimes'dan:
> > >
> http://www.nytimes.com/2007/08/12/weekinreview/12kolata.html
> > >
> > > Ali
> > > _______________________________________________
> > > MD-sorular mailing list
> > > MD-sorular at matematikdunyasi.org
> > > http://matematikdunyasi.org/mailman/listinfo/md-sorular
> > >
> > >
> >
> >
> > --
> > I suppose it is tempting, if the only tool you have is a hammer, to
> > treat everything as if it were a nail. (Abraham Maslow, "Psychology of
> > Science")
> >
> > _______________________________________________
> > MD-sorular mailing list
> > MD-sorular at matematikdunyasi.org
> > http://matematikdunyasi.org/mailman/listinfo/md-sorular
> >
> >
>
>


-- 
I suppose it is tempting, if the only tool you have is a hammer, to
treat everything as if it were a nail. (Abraham Maslow, "Psychology of
Science")