[MD-sorular] Re: Sicaklik sorusu iyi tanimli degil: Hangi birimin 2 kati?

Kerem Altun kerem.altun at gmail.com
1 Eyl 2008 Pzt 12:10:57 EEST


Evet, Kelvin sicaklik olcu birimlerinin krali. Benim gonderdigim wikipedia
makalesinde Kelvin olceginde toplam ve carpimin tanimli oldugu, ama
Fahrenheit ve Celsius olceklerinde tanimli olmadigi yaziliydi, ben de niye
boyle olsun ki diye dusunmustum. Bu baslik altinda bir sure once "serpa
muhendislik" ismiyle gonderilen mesajda yazilanlar tamamen hakli. Isi ile
sicakligi iliskilendiren denklemlerde sicaklik hep Kelvin olmak zorundadir.
Tam da bu sebepten, Kelvin cinsinden sicakliklarin toplami, iki kati vb
ifadeleri anlamlidir. Cunku isi icin de tanimlidir bunlar.

Ilk gonderdigim mesajda Nusret Kurkcuoglu'nun kitabinda sicakliklarin
toplaminin tanimlanamayacagini yazdigini soylemistim. Herhalde Kelvin
cinsinden toplanabilecegi daha o zamanlar idrak edilememis. Nusret
Kurkcuoglu Turkiye'nin degerli bilim insanlarindan birisidir, boyle bir hata
yapabilecegini sanmiyorum, hem de kitabin dorduncu baskisinda.


Kerem


2008/9/1 Ali ilik <aliilik at gmail.com>

> 'Soguk sicak referans noktasi...'
>
> Bir kac deneme yapalim:
>
> 0 kelvin'den dusuk sicakliktaki nesneler soguktur, desek 0 Kelvin'den dusuk
> sicaklikta madde yok...
> 0 santigrad dereceden dusuk sicakliklar soguktur desek 0 santigrad derece
> soguk olmaz o zaman.
>
> Aslinda en iyisi bir nesneden bahsederken sadece 'sicak' ya da 'soguk'
> demek. Yani bir nesneye -10 C ise soguk, 20 C ise sicak dememek. Ya da
> aslinda kafalari karistiran bu da degil. Asagida aciklamaya calistim.
>
> 1- Sicaklik fiziksel bir buyukluk oldugundan, yani birimi oldugundan hangi
> birimin iki kati oldugu belirtilmelidir. "Hava bugun 0 C ve yarin 2 kat
> soguk olacak..." Iyi de hangi birime gore? C'ye gore ise 2.0=0 C olur. Ama
> K'ye gore ise 273.2=576 K olur. (Bu satiri yazarken disimdan, sesli
> olarak 'Iki yuz yetmis uc carpi iki' deyince yanimdaki arkadas 'Taksitle mi
> odicen?' dedi. Bir kopus pir kopus... Ne taksidi diyorum, sicaklik taksitle
> olur mu:P ) Yani, ornegin, 'Hava santigrad derece olcegine gore yarin
> bugunden iki kat daha sicak olacak.' ifadesi iyi tanimlidir. Dolayisiyla
> onceki mesajimda da -136 bucuk derken hata yaptim. Iyi tanimli olmayan bir
> soruya yanit verdim. PV=nRT ideal gaz denkleminde basinc (atm.) ve hacim
> (lit.) sabit iken mol sayisi yariya inerse sicaklik KELVIN CINSINDEN ikiye
> cikar, gercekligi bize 'Sozkonusu sorumuz illa da Kelvin'le cozulecek ve
> yanit da -136 bucuk santigrad derece olacak.' deme luksunu vermemeli. Soru
> iyi tanimli degil ki. Kelvin'e ne oluyor? Sicaklik olculerinin krali mi
> yoksa o da sayilar 'krali' altin oran gibi?
>
> 2- Sorunun makul yanitinin -20'ler civarinda olmasi gerektigini soyluyor
> sanirim bilincaltimiz bize. Bunun da aciklamasi su olmali: 'Turkiye'de
> sicaklık ortalama 20 santigrad derece civarinda. Hmm. Sicaklik simdi 0 C ise
> demek ki normalden 20 C daha soguk su an hava. E, yarin da 2 kat soguk
> olacakmis. O zaman bir 20 C daha sogur. Yani - 20 C olur.' diyesi geliyor
> insanin. Ama matematik yapiyoruz, yakantop oynamiyoruz.
>
> 3- *Soru* 'Santigrad derece cinsinden 2 kat soguk olacak' diye sorulursa *
> yanit* 2.0=0 santigrad derece. Ilginc geliyor. Hani hava daha soguk
> olacakti? Iste Turkce'nin azizligi ve sifir sayisinin hikmeti. Daha
> soguk...? Daha soguk, derken 0'dan daha az bir sicakligi bekliyor insan. Ama
> su da var, burada 'Santigrad cinsinden iki kat daha soguk olacak.'
> ifadesiyle 'Kelvin cinsinden hesaplayiniz, sonra da santigrada ceviriniz.'
> manasi kastediliyorsa o zaman yanit 0 C = 273 K. 273/2 = 136,5 K = -136,5
> C.
>
> 4- -136,5 derece de bayagi soguk. Insanin bu yanita inanasi gelmiyor. Bunun
> da nedeni o kadar dusuk sicakliklari tecrube etmemis olmamiz sanirim. 'Yarin
> hava bugunden 2 kat daha soguk olacak, o zaman yarin sicaklik ne olacak?'
> sorusuna (-136,5 olacak) yanitini veren birine bizim Papazcesme mahallesinin
> gencleri bir araba odun ikram ederler, isinsin diye...
>
> Yani, soru Turkce ile (ya da ingilizce vb. ile) degil de matematik
> sembolleriyle sorulursa her sey cok guzel oluyor.
>
> Ali
>
>
> 30.08.2008 tarihinde onur batur <batur54 at gmail.com> yazmış:
>>
>>  Bu bir referans noktası belirtmek değil sadece tanım olmuş. Bunu kelvin
>> diye söylemeye de gerek yok aslında kelvine göre soğuk ise celciusa görede
>> soğuktur. Mesele nesnelerin hangisinin daha soğuk olduğu değil ki.
>>
>> Bir ölçümün katını hesaplamak istiyorsunuz ancak referans noktası izafi,
>> bu durumda işlem yapılması mümkün olmayacaktır.
>>
>>
>> 29 Ağustos 2008 Cuma 18:37 tarihinde Ali ilik <aliilik at gmail.com> yazdı:
>>
>>>  "Soğuk - sıcak referans noktası bilinmeden soruya cevap vermek mümkün
>>>
>>> olmayacaktır." Onur Batur.
>>>
>>> Kelvin olcegine gore hangi sicaklik degeri daha kucukse o sicakliktaki
>>> nesne digerine gore daha soguktur.
>>>
>>> Ali
>>>
>>>
>>
>>
>>
>
>
-------------- sonraki bölüm --------------
Bir HTML eklentisi temizlendi...
URL: http://lists.math.bilgi.edu.tr/pipermail/md-sorular/attachments/20080901/2e25114e/attachment.htm 


MD-sorular mesaj listesiyle ilgili daha fazla bilgi