[MD-sorular] Re: Sicaklik sorusu iyi tanimli degil: Hangi birimin 2 kati?

1 Eyl 2008 Pzt 12:53:30 EEST

"Evet, Kelvin sicaklik olcu birimlerinin krali"

*Smiley...*

"Benim gonderdigim wikipedia makalesinde Kelvin olceginde toplam ve carpimin
tanimli oldugu, ama Fahrenheit ve Celsius olceklerinde tanimli olmadigi
yaziliydi"

*Su makale: **http://en.wikipedia.org/wiki/Level_of_measurement*<http://en.wikipedia.org/wiki/Level_of_measurement>
*. Bakalim... CTRL+F yapiyoruz. Ve iki icinde kelvin gecen iki tane cumle
goruyoruz. Aynen alalim:*

*1-* *Examples of interval measures are the year
**date*<http://en.wikipedia.org/wiki/Calendar_date>
* in many **calendars* <http://en.wikipedia.org/wiki/Calendar>*, and **
temperature* <http://en.wikipedia.org/wiki/Temperature>* in **Celsius
scale*<http://en.wikipedia.org/wiki/Degree_Celsius>
* or **Fahrenheit scale* <http://en.wikipedia.org/wiki/Degree_Fahrenheit>*;
temperature in the **Kelvin scale*<http://en.wikipedia.org/wiki/Kelvin_scale>
* is a ratio measurement, however.*

*Ne diyor?* *Kelvin scale is a ration measurement.* *Toplama, carpma, tanim
kavramlari var mi cumle icinde? Yok.*

*2-* *Most physical quantities, such as
**mass*<http://en.wikipedia.org/wiki/Mass>
*, **length* <http://en.wikipedia.org/wiki/Length>* or
**energy*<http://en.wikipedia.org/wiki/Energy>
* are measured on ratio scales; so is temperature measured in
**kelvins*<http://en.wikipedia.org/wiki/Kelvin>
*, that is, relative to **absolute
zero*<http://en.wikipedia.org/wiki/Absolute_zero>
*.*

*Ne diyor?* 'Are measured to...' *diyor.* 'Have to' veya 'must' *diyor mu?*
*Demiyor. Dese bile 'Neden?' diye sorarlar adama.*

*Su da var makele icinde:*

*Ratio measurement** *

*A ratio measurement scale is one in which the ratio between any two
measurements is meaningful. To achieve this a ratio scale has to have a
non-arbitrary zero value. Then operations such as multiplication and
division become meaningful as well. For a ratio scale one can thus say "This
value is double this other value".*

*"If it's twice as cold today as it was yesterday," runs a popular joke,
"and it was zero degrees yesterday, how cold is it today?" This illustrates
the limitation of interval measurements such as Celsius and Fahrenheit
temperature: by setting zero at an arbitrary point, they make it impossible
to multiply and divide meaningfully*.

*Ne diyor? Santigrad derece veya fahrenayt vb. alarak yani counteri mutlak
sıfır olan Kelvin sıfırından farkli bir yere koyarak sıcaklik sorusuyla
ilgili saka (gulmece/eglence) yapilir.* *Ki bu saka da herkesin Kelvin'e
taptigi (!) bir toplulukta saka olur. Baska yerde degil...*

*Ben de diyorum ki Baris Evren Ugurcan'in iki mesajina da aynen katiliyorum.
*

* Kerem Altun, ilk mesajinizi aynen alalim:*

"Bu soruya Doç.Dr. Nusret Kurkcuoglu'nun Fizik Hulâsası adli 1943 basimli
kitabindan bir alinti ile bir yanit vereyim:

"Bir kemiyetin olculebilmesi icin o cinsten iki miktarin esitlik ve toplami
tarif edilebilmelidir. Kemiyette bu ozeligin mevcut oldugu goruldukten sonra
bir birim secilir. Birim lalettayin bir miktar olabilir.

(...)

Sicaklik olculemez: Bir kemiyetin olculmesi icin o kemiyetten iki miktarin
esitlik ve toplaminin tarif edilebilmesi icabettigini gormustuk. Sicaklikta
bu ozelik yoktur. Iki sicakligin esitligi tarif edilebilir. Sicakligi tayin
icin bir sivinin hacmini aldigimizi, mesela civali bir termometre
kullandigimizi farzedelim. Eger iki muhtelif yerde bu sivi ayni hacme
sahipse, yani civa seviyesi ayni taksimat hizasina gelirse, bu iki yerin
sicakliklari esittir deriz. *Fakat iki sicakligin toplamini tarif edemeyiz.*
"

Kerem"

*IKI SICAKLIGIN TOPLAMINI NIYE TARIF EDEMEYIZ?*

*Bakin nasil da ediyorum:*

a santigrad derece + b santigrad derece = (a+b) santigrad derece

m kelvin derece + n kelvin derece = (m+n) kelvin derece.

Sayin Nusret Kurkcuoglu iyi isler yapmis olabilir, saygi duyulur, ayri. Ama
degil Nusret Kurkcuoglu, degil Albert Einstein, degil Gauss, degil Einstein
+ Gauss, degil gelmis gecmis, gelmis gecmis + yasayan tum bilim insanlari
toplanip hep bir agizdan SEBEP GOSTERMEDEN, NEDENSIZ bir sey soylesin,
inanmam.

Eger sayin Nusret Kurkcuoglu sicakligin hangi nedenden dolayi
toplanamayacagini belirtmisse, bunu paylasirsaniz, uzerine yorumlar yapariz.

Saygı, sevgi, selamlar.

Ali

01.09.2008 tarihinde Kerem Altun <kerem.altun at gmail.com> yazmış:
>
> Evet, Kelvin sicaklik olcu birimlerinin krali. Benim gonderdigim wikipedia
> makalesinde Kelvin olceginde toplam ve carpimin tanimli oldugu, ama
> Fahrenheit ve Celsius olceklerinde tanimli olmadigi yaziliydi, ben de niye
> boyle olsun ki diye dusunmustum. Bu baslik altinda bir sure once "serpamuhendislik" ismiyle gonderilen mesajda yazilanlar tamamen hakli. Isi ile
> sicakligi iliskilendiren denklemlerde sicaklik hep Kelvin olmak zorundadir.
> Tam da bu sebepten, Kelvin cinsinden sicakliklarin toplami, iki kati vb
> ifadeleri anlamlidir. Cunku isi icin de tanimlidir bunlar.
>
> Ilk gonderdigim mesajda Nusret Kurkcuoglu'nun kitabinda sicakliklarin
> toplaminin tanimlanamayacagini yazdigini soylemistim. Herhalde Kelvin
> cinsinden toplanabilecegi daha o zamanlar idrak edilememis. Nusret
> Kurkcuoglu Turkiye'nin degerli bilim insanlarindan birisidir, boyle bir hata
> yapabilecegini sanmiyorum, hem de kitabin dorduncu baskisinda.
>
>
> Kerem
>
>
> 2008/9/1 Ali ilik <aliilik at gmail.com>
>
>> 'Soguk sicak referans noktasi...'
>>
>> Bir kac deneme yapalim:
>>
>> 0 kelvin'den dusuk sicakliktaki nesneler soguktur, desek 0 Kelvin'den
>> dusuk sicaklikta madde yok...
>> 0 santigrad dereceden dusuk sicakliklar soguktur desek 0 santigrad derece
>> soguk olmaz o zaman.
>>
>> Aslinda en iyisi bir nesneden bahsederken sadece 'sicak' ya da 'soguk'
>> demek. Yani bir nesneye -10 C ise soguk, 20 C ise sicak dememek. Ya da
>> aslinda kafalari karistiran bu da degil. Asagida aciklamaya calistim.
>>
>> 1- Sicaklik fiziksel bir buyukluk oldugundan, yani birimi oldugundan hangi
>> birimin iki kati oldugu belirtilmelidir. "Hava bugun 0 C ve yarin 2 kat
>> soguk olacak..." Iyi de hangi birime gore? C'ye gore ise 2.0=0 C olur. Ama
>> K'ye gore ise 273.2=576 K olur. (Bu satiri yazarken disimdan, sesli
>> olarak 'Iki yuz yetmis uc carpi iki' deyince yanimdaki arkadas 'Taksitle mi
>> odicen?' dedi. Bir kopus pir kopus... Ne taksidi diyorum, sicaklik taksitle
>> olur mu:P ) Yani, ornegin, 'Hava santigrad derece olcegine gore yarin
>> bugunden iki kat daha sicak olacak.' ifadesi iyi tanimlidir. Dolayisiyla
>> onceki mesajimda da -136 bucuk derken hata yaptim. Iyi tanimli olmayan bir
>> soruya yanit verdim. PV=nRT ideal gaz denkleminde basinc (atm.) ve hacim
>> (lit.) sabit iken mol sayisi yariya inerse sicaklik KELVIN CINSINDEN ikiye
>> cikar, gercekligi bize 'Sozkonusu sorumuz illa da Kelvin'le cozulecek ve
>> yanit da -136 bucuk santigrad derece olacak.' deme luksunu vermemeli. Soru
>> iyi tanimli degil ki. Kelvin'e ne oluyor? Sicaklik olculerinin krali mi
>> yoksa o da sayilar 'krali' altin oran gibi?
>>
>> 2- Sorunun makul yanitinin -20'ler civarinda olmasi gerektigini soyluyor
>> sanirim bilincaltimiz bize. Bunun da aciklamasi su olmali: 'Turkiye'de
>> sicaklık ortalama 20 santigrad derece civarinda. Hmm. Sicaklik simdi 0 C ise
>> demek ki normalden 20 C daha soguk su an hava. E, yarin da 2 kat soguk
>> olacakmis. O zaman bir 20 C daha sogur. Yani - 20 C olur.' diyesi geliyor
>> insanin. Ama matematik yapiyoruz, yakantop oynamiyoruz.
>>
>> 3- *Soru* 'Santigrad derece cinsinden 2 kat soguk olacak' diye sorulursa
>> *yanit* 2.0=0 santigrad derece. Ilginc geliyor. Hani hava daha soguk
>> olacakti? Iste Turkce'nin azizligi ve sifir sayisinin hikmeti. Daha
>> soguk...? Daha soguk, derken 0'dan daha az bir sicakligi bekliyor insan. Ama
>> su da var, burada 'Santigrad cinsinden iki kat daha soguk olacak.'
>> ifadesiyle 'Kelvin cinsinden hesaplayiniz, sonra da santigrada ceviriniz.'
>> manasi kastediliyorsa o zaman yanit 0 C = 273 K. 273/2 = 136,5 K = -136,5
>> C.
>>
>> 4- -136,5 derece de bayagi soguk. Insanin bu yanita inanasi gelmiyor.
>> Bunun da nedeni o kadar dusuk sicakliklari tecrube etmemis olmamiz sanirim.
>> 'Yarin hava bugunden 2 kat daha soguk olacak, o zaman yarin sicaklik ne
>> olacak?' sorusuna (-136,5 olacak) yanitini veren birine bizim Papazcesme
>> mahallesinin gencleri bir araba odun ikram ederler, isinsin diye...
>>
>> Yani, soru Turkce ile (ya da ingilizce vb. ile) degil de matematik
>> sembolleriyle sorulursa her sey cok guzel oluyor.
>>
>> Ali
>>
>>
>> 30.08.2008 tarihinde onur batur <batur54 at gmail.com> yazmış:
>>>
>>>  Bu bir referans noktası belirtmek değil sadece tanım olmuş. Bunu kelvin
>>> diye söylemeye de gerek yok aslında kelvine göre soğuk ise celciusa görede
>>> soğuktur. Mesele nesnelerin hangisinin daha soğuk olduğu değil ki.
>>>
>>> Bir ölçümün katını hesaplamak istiyorsunuz ancak referans noktası izafi,
>>> bu durumda işlem yapılması mümkün olmayacaktır.
>>>
>>>
>>> 29 Ağustos 2008 Cuma 18:37 tarihinde Ali ilik <aliilik at gmail.com> yazdı:
>>>
>>>
>>>>  "Soğuk - sıcak referans noktası bilinmeden soruya cevap vermek mümkün
>>>>
>>>> olmayacaktır." Onur Batur.
>>>>
>>>> Kelvin olcegine gore hangi sicaklik degeri daha kucukse o sicakliktaki
>>>> nesne digerine gore daha soguktur.
>>>>
>>>> Ali
>>>>
>>>>
>>>
>>>
>>>
>>
>>
>
>
-------------- sonraki bölüm --------------
Bir HTML eklentisi temizlendi...
URL: http://lists.math.bilgi.edu.tr/pipermail/md-sorular/attachments/20080901/e62de38c/attachment.htm 