[MD-sorular] Ceviriler

[ozgur baskaya]

 Merhabalar,

MD-Sorular'a henüz yeni üye oldum.

Ben de ceviriler konusunda katilmak istedim.

Almanya'da yasiyorum. Meslegim mühendislik ama ayni zamanda dizayn ile ilgili ve bu nedenle geometri ile ugrasmayi seviyorum. Literatürde halen ortaklasa kabul edilmis tam bir türkcesi bulunmayan "free form surfaces" (ya da free-form surfaces) simdiye kadar üzerinde yogun olarak calismis oldugum konudur. Ingilizce olarak computer aided design (kisaca CAD) olarak bilinen ve türkçeye bilgisayar destekli dizayn veya daha sik karsimiza cikan bilgisayar destekli tasarim olarak gecmis bir bransin en temel ögelerinden biridir free form surface. Endüstride gemi gövdeleri, otomobil karoserileri, ucak kanatlari, pervaneler vs.; dizaynda da karsimiza cok cikmaktadir... Temelinde matematik yatar. Cesitli polinomlar o belli bir amaca en uygun gelecek halde kullanilir. Geometri yaninda topoloji de büyük rol oynar. Neyse, konumuz ceviri...

Uzun yillar önce kendimce düsünmüstüm; bu "free form surface(s)" nasil cevrilmeliydi türkceye diye: özgür yüzey(ler)? serbest yüzey(ler)? serbest form/sekil yüzey(ler)i? serbest formlu/sekilli yüzey(ler)? ...? Arapca birsey de olmazdi (serbestî vs). Simdi nette bunlari arama sözcükleri olarak verince ücer beser örnek cikiyor herbirinden. Cesitli calismalar icin keyfi olarak uygun isim koymalar tabii ki. Topluca kabul edilmis bir türkcesi yok henüz. Pek kimse birseyler denemedikce ve matematik ile ilgili bir kurul bunun üzerinde calismadikca böyle kalacak galiba: free form surfaces. Kalsin, benim acimdan sorun degil, cünkü ben artik biliyorum ne oldugunu, ama ülkemizde matematikle ilgilenen herkes hemen anlayabilecek mi acaba? Bu, terimlerin cevrilmesi konusunda bir örnekti.

Matematige yogunlasmayi secen (ve ders kitaplariyla yetinmek istemeyen) genclerin önce ingilizce ögrenmeleri neden sart olsun ki? Pek mantikli degil aslinda. Nasil ki, akademisyen birinin kitap yazmaya zaman ayirma lüksü olmamaliysa (birakin olan bir kitabi cevirmeye zaman ayirmayi), genclerin de önce ingilizce ögrenmek zorunda olmamalari/kalmamalari gerekir. Sadece genclerin mi; örnegin almanca veya fransizca bilen yetiskinlerin de... Tabii gönül ister ki, her vatandas ingilizce ögrensin, ögrenebilsin. Ama nice potansiyel matematik (ya da fizik vb) dahisi gencler bu yetersiz ingilizce nedeniyle dünya capinda olma yolunda bastan eleniyor olmalilar. Gerci diyeceksiniz "türkce basilmis matematik kitabi mi kalmadi?" Dogrudur, türkce matematik kitabi tabii ki vardir belli bir sayida, ancak tüm dünyadaki yayinlara oranla cok düsük sayida oldugu da tartişmasiz olsa gerek. Nitelik olayi da ayri bir karsilastirma konusu.

Diger yandan, biraz düsününce su sonuca variliyor: Bu ceviriler icin gereken kaynaklarin bulunmasi da gerekir. Bunlar; matematikten yeterli düzeyde ama o yabanci dilden (ingilizce ya da almanca, neyse) oldukca iyi anlayan cevirmen, ceviri icin zaman, bu zamanin para olarak karsiligi (eger idealist amacla yapilan gönüllü bir i$ degilse), iceriksel denetim, basilabilecek platform, tanitim, sunum, pazarlama vs... Ama -cevirebilme kapasitesini bir kenara birakirsak- kisaca para! Yani ancak bir devlet destegi ile yapildigi takdirde bunu hazir bekleme lüksümüz var, aksi takdirde bu paranin önce bulunmasi sart.

Ben isin ulusal dili koruma boyutundan sözetmiyorum (bu boyut benim icin bir form olayi cünkü); anlasilirlik önde gelir bana göre. Almanca basilmis ve ingilizceye bile cevrilmemis, matematikle ilgili bir cok kitap oldugunu tahmin ediyorum, hele hele makaleler o kadar coktur ki. Son bir kac onyilin öncesinde, özelikle 17. yüzyildan itibaren alman ve isvicreli matematikci ve/veya bilimadamlarinin (fizik, astronomi, vs) o kadar fazla sayidaki almanca basilmis eserlerinin tümünü ingilizceye cevirtecek bir maddi kaynak oldugunu düsünebilmem cok zor. Bizim acimizdan bakildiginda, bu eserlere erisebilmek icin en basta gelen meziyet almanca bilmek mi olmalidir? Yoksa bir orta'da anlasmak gibi, "ingilizce yayinlari okuyalim, yeterli" mi diyecegiz? 

Ceviri gerekli bence, evet! Ama bunun sistematik olarak nasil olacagi, yap(tir)ilacagi konusunda fikir ve hatta cözüm üretmek gerekir.

Umut Bey'in bahsettigi diger bir konu: ingilizcesiyle Translator'ler. Ben de tamamiyle katiliyorum otomatik cümle ceviricilerin gelistirilmesi gerektigi görüsüne. ingilizceden türkceye bir iki online platform ya da yazilim bulunabiliyor bu ceviriler icin, ama inanin almancadan türkceye i$e yarar bir tek yazilim bulamadim (ücretsiz online platform bir tarafa, satin alabilecegim bir tane bile yazilim yok). Matematik icerikli cevirilerden sözetmiyorum bile. Bence de bu kesinlikle bir eksikliktir! Kurumlardan ümidimiz kesildi; bari bir sekilde girisimci genc kardeslerimiz bu konulara egilip kar amacli yazilimlar gelistirseler ve bizler de satin alsak iyi bir pazar bulmus olurlardi kendilerine.

Degerli Ali Bey'i yillardan beri yapilmasinda öncü oldugu katkilardan dolayi cok takdir ediyorum ama su cevirme olayina da bastan ümitsiz yaklasmamasini nacizane diliyorum (hatali yorumladiysam affola). ingilizce ögrenelim ama ceviriler de yapilsin bol bol. Belki devlet baba ya da bazi büyük kuruluslar (sabanci, koc, enka vs) bir sekilde motive edilebilir, eger gerekli destek saglanirsa (yani kisacasi toplu sekilde talep bildirimi gerceklesirse). ingilizceyi ögrenmeyi salik vermek ülkemiz adina cok güzel ama bir ön kosul olmamali bu.

Matematik cevirileri konusunda bir yarişma yapilamaz mi düzenli olarak? Almanca cevirilerde edit destegi olarak ben de katkida bulunmak isterdim böyle bir organizasyona - zamanimin yettigi ölcüde. Ne bileyim, tabii ki cok seyler var ülkemizde matematik adina yapilacak. Bir sekilde bir yerlerden baslanilmis (örnek MD), cevirilerle de devam edilebilir; neden olmasin? 

Herkesin yeni yilini kutlarim.

Saygilarimla

Özgür Baskaya /Almanya

-------

Sayin Moderatöre not: 
digerleri tarafindan yazilmis iletileri silmis olmamin yaninda yazimi biraz edit ettim. Asagidaki listede Mustafa Umut Beyin ya da A.Kadir Beyin (Dede) bir iletisine yanit olarak eklenebilir. Tesekkürler...



   1.  RE: MD-sorular Toplu Mesajý, Sayý 81, Konu 1 (Mustafa UNAL)
   2. Ceviri uzerine (Mustafa Umut Sarac)
   3. Re: Ceviri uzerine (Kerem Altun)
   4. Re: Ceviri uzerine (Ali Nesin)
   5. Mayýs denemeleri.. ("Fatih Kursad CANSU")
   6. Re: Lebesgue Integrali (tibet efendi)
   7. Re: Lebesgue Integrali (Burak karabey)
   8. ANLATAMADIM (dede)


 
       
       
-------------- sonraki bölüm --------------
Bir HTML eklentisi temizlendi...
URL: http://lists.math.bilgi.edu.tr/pipermail/md-sorular/attachments/20090101/8a87e73f/attachment.htm