[MD-sorular] TAM OLMAMA Teoremi

tibet efendi tibetefendi at yahoo.com
22 Mays 2009 Cum 18:11:11 EEST


Valla ben almanca vikipedia'nin yalancisiyim. Söyle yaziyor:

Die Namensgebung Ring bezieht sich nicht auf etwas anschaulich
Ringförmiges, sondern auf einen Zusammenschluss von Elementen zu einem
Ganzen. Diese Wortbedeutung ist in der deutschen Sprache ansonsten
weitgehend verloren gegangen. Einige ältere Vereinsbezeichnungen (wie
z. B. Deutscher Ring, Weißer Ring) oder Ausdrücke wie „Verbrecherring“ weisen noch auf diese Bedeutung hin. Das Konzept des Ringes geht auf Richard Dedekind zurück; die Bezeichnung Ring wurde allerdings von David Hilbert eingeführt.

Kabaca tercüme ediyorum:
Ring adi, görsel olarak halka sekline atfen degil, elemanlarin bir bütünü olusturacak sekilde birlesmelerine atfendir. Kelimenin bu (ikinci) anlami Almancada zamanla kaybolmustur. Bazi eski dernek adlari (örnegin Deutscher Ring, Weißer Ring) ya da „Verbrecherring“ (haydut cetesi) benzeri ifadeler, kelimenin bu anlamina isaret ederler.
Ring'in kavramsal tanimi Dedekind'e uzanir, "Ring" ifadesi ise ilk olarak Hilbert tarafindan kullanima sokulmustur.

Ben de internette tesadüfen bunu okudugum icin öyle iddia ettim, yoksa konu üzerinde daha derinlikli bir bilgim yok. Ne matematik tarihi uzmani ne de Almanca bilginiyim.
Wikipedia'da yazan her sey dogru olacak diye bir sey de yok. Ama bana cok mantikli geldi.

tibet


--- On Fri, 5/22/09, Ali Nesin <nesin at bilgi.edu.tr> wrote:

From: Ali Nesin <nesin at bilgi.edu.tr>
Subject: RE: [MD-sorular] TAM OLMAMA Teoremi
To: "'tibet efendi'" <tibetefendi at yahoo.com>, "'Matematik Dunyasi'" <md-sorular at matematikdunyasi.org>
Date: Friday, May 22, 2009, 8:52 AM






 







   

Yok sanirim “halka” tam Almanca’da
kullanilan anlamiyla “halka”. Gercekten halka yani. 

“Cyclic” anlaminda. 

Zeta, 1’in primitif bir kokuyse, Z[zeta]
halkalarina halka dendi ilk once.  

Diye biliyorum ben… 

A. 

   









From:
md-sorular-bounces at matematikdunyasi.org
[mailto:md-sorular-bounces at matematikdunyasi.org] On Behalf Of tibet efendi

Sent: Friday, May 22, 2009 3:15 PM

To: Matematik Dunyasi

Subject: Re: [MD-sorular] TAM
OLMAMA Teoremi 



   


 
  
  Eksik zaten tam olmayan demektir.

  Almancadaki unvollständig türkcedeki eksiktir.

  

  Eksik kelimesini genel olarak sevmiyorsaniz
  o baska bir sey. 

  Ama ceviride sorun yok. Unvollständigkeit icin "eksiklik" dogru
  tercüme.

  

  Ceviri hatasi deyince: Asil Ring'in halka diye cevrilmesi yanlis bence. Örgüt
  (ya da cete) diye cevrilmesi gerek. Cünkü kelimenin eski Almancadaki
  anlaminin türkcedeki halkayla ilgisi yok. Türkcede halka, örgüt anlaminda
  kullanilan bir kelime degil.

  Bu kanayan tercüme yarasina daha önceden de barmak banmistim. Yine
  tekrarlamis oldum. Ama kalkip da simdi ben halka yerine örgüt dersem olmaz
  tabi. Cünkü mühim olan anlasmak.

  

  tibet

  

  

  --- On Fri, 5/22/09, Baris PAKSOY <baris.paksoy at gmail.com>
  wrote: 
  

  From: Baris PAKSOY <baris.paksoy at gmail.com>

  Subject: Re: [MD-sorular] TAM OLMAMA Teoremi

  To: md-sorular at matematikdunyasi.org

  Date: Friday, May 22, 2009, 3:17 AM 
  
  
  
  ---------- Forwarded message ----------

  From: ozgur baskaya <baskaya_ozgur at yahoo.com>

  To: md-sorular at matematikdunyasi.org

  Date: Thu, 21 May 2009 09:04:18 +0000 (GMT)

  Subject: [MD-sorular] TAM OLMAMA Teoremi 
  
  
  
  Degerli Grup Üyeleri, 
  
  
    
  
  
  önce bir ricam var: Ekleme mesajlar yaparken, lütfen her
  kendi eklediğiniz yazının altına -üşenmeden- isminizi yeniden yazarsanız,
  hangi fikrin kime ait olduğunu çok daha net okuyup anlayabileceğiz (biz
  email yoluyla okuyanlar). Çünkü alt alta zincirler halinde bir yazıyı ancak
  bu sayede kavrayabiliriz. 
  
  
    
  
  
  Ayrıca; ilk olarak "Unvollständigkeitssatz"
  olarak almanca haliyle literatüre geçmiş ('Satz' teorem demek) ve
  ingilizce makalelerde "incompleteness theorem" şeklinde yerini
  almış olan bu teoreme biz zamanında "eksiklik teoremi" şeklinde
  bir çeviri uygulayarak anlamsal içeriği "eksik bırakmışız"
  kanımca. Çünkü aslında vurgu "tam" kavramının 'tam olarak' geçerli
  olamayışı üzerine orjinal halinde. 'Tam'dan bir miktar 'eksiklik' olması ya
  da 'tam'dan 'eksik' kalınması doğrudan ve/veya kestirmeden
  "eksiklik" olarak çevirilmesini gerektirir miydi? içerik
  'eksik kalmadı mı' ? 
  
  
    
  
  
  'Eksik', pazar bulmacalarındaki 'tam olmayan' sorusunun
  yanıtı olarak yerini almış olabilir ancak bu teoremde "tam olmama"
  olgusu "eksiklik" olarak birebir çevrilmemeliydi. "Eksik
  kalma" ("eksik olma" değil), "eksiksiz
  olmama" ya da daha doğru (bire bir) bir çeviriyle "Tam
  olmama" olarak bir çeviri çok daha yerinde olurdu. 
  
  
    
  
  
  Nasıl ki "iyi değil" dendiğinde hemen
  "kötü" anlaşılmamalıysa, matematik tarihinin en önemli
  teoremlerinden birine de türkçeleştirmede daha çok özen gösterilmeliydi.  
  
  
    
  
  
  Bir de düşünün ki, öğretmen böyle bir başlık attığında,
  öğrencilerden biri "öğretmenim eksiklik nerede" diye bir soru
  soramaz mı? Çünkü vurgu tam ol(a)mama değil eksiklik üzerine; bence bu bir
  'eksiklik' ! 
  
  
    
  
  
  TAM OLMAMA Teoremi'ni değişik kaynaklardan araştırmak
  gerekiyor bence, çünkü çok değişik alanlara uygulanabilir. Aritmetikten
  kopup yapay zeka olgusuna kadar ulaşmış bir teorem. Temelindeki önerme
  orjinal almanca haliyle şu: 
  
  
    
  
  "Jedes
  hinreichend mächtige formale System ist entweder widersprüchlich oder
  unvollständig."  
    
  "Hinreichend
  mächtig" (açıklama geliyor) olan her formal sistem ya (içinde)
  çelişkilidir ya da tam değildir (olamaz). Tırnak içindeki "hinreichend
  mächtig" ile de "yeterince gelişmiş", "güçlü" gibi
  bir sıfat söz konusu ki pratikteki genel anlamı, 'en azından' doğal sayılar
  kümesindeki gibi sayılar içeren bir aritmetik sistem. 
    
  Burada
  ifade edilmek istenen şey evrensel genellenebilir olmasına karşın
  matematikte en belirgin olarak Hilbert'in haklı olmadığıdır (Bkz.
  Hilbert) 
    
  Bu
  konu o kadar kapsamlı ki, konuya hakim olduğunu iddia edenler kanımca ucundan
  bir yerden yakalamışlardır (istisnalar hariç diyelim). O yüzden bir
  yerlerden duyduğumuz ve bize pek mantıklı gelmeyen bir ifade muhtemelen
  "eksik kalmıstır" çünkü teoremin kanıtı zaten tamamen
  mantıksaldır. (Bu kanıtı anladığını/kavradığını iddia eden mantığımızın da
  "tam" olup olamayacağı ayrı bir tartışma konusu olabilir.) 
    
  
  Bir başka dikkatimi çeken konu, bir aritemetik dizinin
  limiti yani sınır değeri 1 ise, o dizi 1 -tam- sayısına eşit değildir tabii
  ki ama limiti 1'e eşittir. Zaten tartışan üyeler de farklı şeyler
  dememişler, sadece birbirlerine teğet geçmişler (gözlemleyebildiğim
  kadarıyla). 
  
    
  Özgür
  Baskaya, Hamburg 
  
  
  
  
  
     
  
  
  Teoremin ismi hakkinda ki dusuncelerinize tamamen
  katiliyorum. Eger ki almancadan, orjinal metinden dikkat edilerek tam bir
  ceviri yapilsaydi belki bizim literaturumuze tam olmama teoremi olarak gecer,
  daha iyi ifade edebilirdi. Fakat su an bu teorem eksiklik teoremi olarak
  biliniyor ve biz tam olmama teoremi dedigimiz vakit aslinda digerini
  kastettigimizi ve neden eksiklik teoremi demedigimizi iyice aciklamamiz gerek
  ki bu da pek pratik olmaz. Fakat yine de tercih edilebilir elbet, ustune basa
  basa yalnis yapmaktansa. 
  
  

  -- 

  Istanbul/Türkei

  Cottbus/Deutschland

  Tel : +905445555926

         +491748046059

  Baris Paksoy 
  
  

  -----Inline Attachment Follows----- 
  
  _______________________________________________

  MD-sorular e-posta listesi

  sorular at matematikdunyasi.org

  http://lists.math.bilgi.edu.tr/cgi-bin/mailman/listinfo/md-sorular 
  
  
 


   



 




      
-------------- sonraki blm --------------
Bir HTML eklentisi temizlendi...
URL: http://lists.math.bilgi.edu.tr/pipermail/md-sorular/attachments/20090522/365dab82/attachment.htm 


MD-sorular mesaj listesiyle ilgili daha fazla bilgi