[MD-sorular] Cisim-Field üzerine

[E. Mehmet Kıral]

İngilizce "field" kelimesinin bir yanlış çeviri sonucu ortaya çıktığını
sanmıyorum. Ayrı bir tür görselleştirmenin sonucu olarak bu kelimeyi
seçmişler belli ki. Çarpma ve bölmenin yapılabildiği bir bölge, alan
manasına gelecek şekilde.

İlk field kelimesi 1893 yılında Eliakim Hastings Moore tarafından
kullanılmış.

Ondan önce "Zahlkörper" (Sayı cismi, sayılar bütünü) kelimesi Dedekind
tarafından kullanılmış. Ancak Dedekind başka kelimeleri de kullanmış.
Örneğin "Süreklilik ve irrasyonel sayılar" kitabında (
http://www.math.ru.nl/werkgroepen/gmfw/bronnen/dedekind2.html#noot1),
rational Gebietes (kesirlilik alanı, bölgesi) kelimesini kullanmış orada
Zahlgebietes yerine Zahlkörper kelimesini Dirichlet'le yazdığı Sayılar
Teorisi üzerine dersler kitabında kullandığından bahsediyor.

Kronecker de yine kesirlilik bölgesi, alanı vb. anlamlara gelebilecek
Rationalitaetsbereich kelimesini kullanıyormuş.

Dolayısıyla Moore, cisim kavramının Almancada bu tip kelimelerle
içselleştirilmiş olmasından etkilenip "field" kelimesini kullanmış olabilir.
Yanlış bir çeviri olduğunu düşünmüyorum. (Bu konuda bir kanıtım yok,
internette Moore'un bu kelimeyi ilk defa kullanırken ne gibi bir haleti
ruhiye içerisinde olduğunu söyleyen bir kaynağa rastlamadım. Moore'un ilk
kullandığı yeri internetten bulamadım. Dolayısıyla terim seçimi konusunda
bir yorum yapıp yapmadığını bilmiyorum.)

Ayrıca Ruslar da tarla anlamına gelebilecek bir kelime kullanıyorlarmış
cisim kavramını karşılamak için.

Kaynak: http://jeff560.tripod.com/mathword.html

2011/8/17 tibet efendi <tibetefendi at yahoo.com>

> Kimse yazmayacak galiba, ben yazayim.
> Field'in cevirisinin alan olmasi gerektigi konusunda bence yaniliyorsunuz.
> Ingilizlerin field dedikleri matematiksel yapi, 19. yüzyilda Dedekind
> tarafindan tanimlanmistir ve bu yapi icin *Körper *sözcügünü kullanmistir.
> Bu kelime almanca vücut anlamina da gelir, ama daha genel anlami türkcedeki
> "cisim"dir.
>
> Dedekind Vorlesungen über Zahlentheorie (Sayilar Kurami üzerine dersler)'in
> 11. cildinde bu kelimeyi söyle acikliyor. Bire bir ceviriyorum:
>
> "... Bu isim [Körper ismi] tipki doga bilimlerinde, geometride ve toplum
> hayatindaki gibi burada da *belli bir bütünlüge (Vollständigkeit), tamliga
> (Vollkommenheit) ve disa kapaliliga (Abgeschlossenheit) sahip olan ve bu
> sayede organik bir bütün, dogal bir birim görüntüsüne sahip olan bir sistemi
> tasvir etmelidir."*
> *
> *
>
> Buradan da göreceginiz gibi "cisim" kelimenin dogru cevirisidir, "vücut" da
> uygun olabilirdi. Kelimenin ingilizceye cevirisi yanlistir. Field yerine
> body demeleri gerekiyordu.
>
> "kelimenin aslini degil yanlis tercümesini türkcemize tercüme edelim"
> diyorsaniz o baska.
>
> Özetle, dede bey, dogru düzgün bilmediginiz konularda cokbilmis üsluplarla
> atip tutuyorsunuz. Insanlarin sinirlerini bozuyorsunuz. yapmayin.
>
> Bir de genclere kötü örnek oluyorsunuz. Bunu söyle acayim:
> Matematik demagoji sanati degildir. Laf kalabaliklariyla kendini alim
> göstermece siyasette olur, zorlarsaniz sosyal bilimlerde olur, ama
> matematikte olmaz. Matematikci kafasi yok sizde. Kesinlik arayisi yok. Genel
> kültür niyetine matematik yapilmaz. Konular hakkinda yarim yamalak bilgi
> biriktirmez matematikci. Okudugu her seyi derinlemesine anlamak ister.
> Insanlarin o kesifleri nasil yaptigini anlamak ister. O fikirlerin
> derinliklerine sanki o kesifleri kendi yapabilecekmis kadar inmek ister. Aci
> cekmek pahasina. Sizin buradaki tarziniz bunun tam zitti. O yüzden genclere
> kötü oluyorsunuz :). Her konuda atip tutuyorsunuz. Matematiksel (matematikik
> :)) estetik anlayisiniz yok.
> Matematigin acisini cekmeden sefasini sürmeye kalkiyorsunuz. Böyle bir sey
> mümkün degil.
> Ortalamanin altindaki bazi matematik ögrencileri vardir. Bunlar hic bir
> seyi dogru düzgün bilmezler ama birinci siniflari karsilarinda görünce
> atarlar tutarlar. Plansiz bir sekilde bildiklerini siralarlar böyle ne kadar
> cok sey bildiklerini göstermek icin. Onlara benziyorsunuz.
>
> _______________________________________________
> MD-sorular e-posta listesi
> sorular at matematikdunyasi.org
> http://lists.math.bilgi.edu.tr/cgi-bin/mailman/listinfo/md-sorular
>



-- 
Eren Mehmet Kıral
-------------- sonraki bölüm --------------
Bir HTML eklentisi temizlendi...
URL: <http://lists.math.bilgi.edu.tr/pipermail/md-sorular/attachments/20110818/b5b33e77/attachment.htm>